Geomagnit maydon Oqdaryoda

Quyosh chaqnashi — bu qisqa muddatli hodisa bo‘lib, bunda portlash jarayonlari tufayli Quyosh atmosferasida energiya ajralib chiqadi. Bu elektromagnit nurlanishning ba’zi diapazonlarida yorqinlikning keskin oshishiga olib keladi.

Shimol (qutb) yog‘dusi — bu optik hodisa bo‘lib, Yer magnitosferasining Quyosh shamolining zaryadlangan zarralari bilan o‘zaro ta’sirlashuvi natijasida atmosferaning yuqori qatlamlarining yorqin yog‘dulanishi hisoblanadi.

Kuzatuvlar tarixidagi eng kuchli geomagnit bo‘ron 1859-yilda sodir bo‘lgan. 28-avgustdan 2-sentabrgacha Quyoshda ko‘plab chaqnashlar yuz berdi. Natijada 1–2-sentabr kunlari bo‘ron sodir bo‘lib, Yevropa va Shimoliy Amerika bo‘ylab telegraf tizimlarining ishdan chiqishiga olib keldi. Shu bilan birga, Shimol yog‘dusini hatto Karibdan ham kuzatish mumkin bo‘ldi.

Magnit bo‘ronlarining inson salomatligiga ta’siri bo‘yicha ko‘plab tadqiqotlarda tibbiy holatlar statistikasi shunchaki Quyoshda qayd etilgan chaqnashlar va magnit bo‘ronlari bilan taqqoslanadi. Lekin bu korrelyatsiya bog‘liqlikning kafolati emas, u Yer magnit maydoni deformatsiyalarining o‘zimizni yaxshi qilishimizga ta’sirining ehtimoliy mexanizmini tavsiflamaydi. Sodda qilib aytganda, masala ochiq va munozarali bo‘lib qolmoqda.

Yerning magnit maydoni har doim Quyosh shamoliga qarshilik ko‘rsatadi. Lekin ba’zida Quyoshda juda kuchli chaqnashlar sodir bo‘ladi va bunda toj massasi oqimi magnitosferaga ko‘paytirilgan kuch va tezlik bilan yog‘ilib, uni bosim ostida siqilishga majbur qiladi. Buning natijasida sayyoraning magnit maydonida qo‘shimcha kuchlanish va toklarning yanada intensiv oqimi paydo bo‘ladi — magnit bo‘ronlari shu tarzda paydo bo‘ladi.